شایعه شیوع جذام

فکت‌نامه | Factnameh

در قسمت ۱۷۲ پادکست فکت‌نامه، دو سوژه پر حرف و حدیث را مرور کردیم که یکی از آنها واکنش‌های زیادی را برانگیخت.

در ابتدا، پاسخمان به این سوال را مرور کردیم که آیا تحلیل نتایج انتخابات براساس قانون بنفورد، اعتبار دارد؟ پس از اعلام نتایج دور دوم انتخابات شائبه‌هایی درباره صحت آمارهای اعلامی با استناد به قانون ریاضی بنفورد مطرح شد. ما این موضوع را بررسی کردیم و در یک گزارش بدون نشان به آن پاسخ دادیم.

موضوع بعدی، یعنی پربحث‌ترین فکت‌چک هفته قبل ما، بررسی این ادعا بود که مسعود پزشکیان باسوادترین رئیس‌جمهور تاریخ جهان است؛ ادعایی که در به آن نشان «شاخ‌دار» دادیم و بعد از بازخوردهای زیاد، مجددا بررسی و در نهایت نشان آن را تمدید کردیم.

موضوع مهاجران افغانستانی در ایران همچنان واکنش‌های زیادی دارد و این بار ادعایی درباره شیوع بیماری جذام به دلیل انتقال آن از سمت این مهاجران مطرح شده بود که بررسی و فکت‌چک آن را در این قسمت مرور کردیم.

در این هفته دو فکت‌چک مرتبط با موضوعات اعتقادی هم داشتیم؛ نخست بررسی ادعایی درباره اعتقادات مذهبی ایرانیان در دهه ۱۳۵۰ شمسی و دوم، درستی‌سنجی یک ادعای اینستاگرامی درباره وجود «روز حسین» تقویم آمریکا. اولی - با کمی تخفیف - نشان نیمه‌درست و دومی نشان نادرست از ما دریافت کرد.

برای چندمین‌بار یک ادعای تکراری با استناد به یک سری پژوهش تکراری درباره ضریب هوشی (IQ) ایرانی‌ها و رتبه آن در جهان مطرح شد که ما بررسی کردیم و برای چندمین بار به آن نشان نادرست دادیم.

آخرین گزارشی که در پادکست این هفته مرور کردیم، سوژه و فکت‌چک نسبتا متفاوتی بود. یک حساب کاربری ادعا کرد محمدرضا پهلوی تنها پادشاه ایرانی است که به حج رفته است. این موضوع در شبکه‌های اجتماعی و برخی رسانه‌ها دست به دست شد. هرچند در ابتدا کمی عجیب به نظر می‌رسید اما بررسی دقیق‌تر موجب شد به آن نشان «درست» بدهیم.

00:01:33 مقدمه

00:02:32 تحلیل نتایج انتخابات براساس قانون بنفورد چقدر اعتبار دارد؟

00:14:10 ادعا درباره «باسوادی» پزشکیان در مقایسه با روسای جمهوری سایر کشورها

00:29:34 ادعای نادرست درباره نقش مهاجران افغانستانی در شیوع جذام در ایران

00:44:06 اعتقادات ایرانیان در دهه ۱۳۵۰

00:49:32 آیا «روز حسین» در تقویم آمریکا وجود دارد؟

00:53:56 ادعای نادرست درباره ضریب هوشی ایرانیان

01:00:33 کدام یک از شاهان ایران به حج رفتند؟

01:08:12 کامنت‌ها

پادکست فکت‌نامه را فرهاد و رضا اجرا می‌کنند که به ترتیب سردبیر و دبیر تحریریه سایت فکت‌نامه‌اند. گفت‌وگوهای هفتگی آنان بازتابی از تلاش‌های تیم فکت‌نامه برای درستی‌سنجی خبرها و نقل‌قول‌های سیاسی،‌ اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است.

هیلا نیکو، کاورهای پادکست را طراحی می‌کند، باربد بیات، موسیقی پادکست را ساخته و افشین صدری، شان جم و نادر صمدی به همراه نیوشا و آرین کار تهیه و تولید این قسمت را بر عهده داشته‌اند.

پادکست فکت‌نامه را می‌توانید صبح جمعه هر هفته ساعت هشت صبح به وقت ایران در همه اپلیکیشن‌های پادکست دریافت کنید.

فهرست فکت‌چک‌ها و پیوند‌هایی که در این قسمت به آنها اشاره می‌کنیم یا در این هفته در سایت فکت‌نامه منتشر کرده‌ایم:

فهرست و تعریف نشان‌های فکت‌نامه

ویدئوهای آموزشی مکتب‌خانه

تحلیل نتایج انتخابات براساس قانون بنفورد چقدر اعتبار دارد؟

ادعا درباره «باسوادی» پزشکیان در مقایسه با روسای جمهوری سایر کشورها

ادعای نادرست درباره نقش مهاجران افغانستانی در شیوع جذام در ایران

اعتقادات ایرانیان در دهه ۱۳۵۰

آیا «روز حسین» در تقویم آمریکا وجود دارد؟

ادعای نادرست درباره ضریب هوشی ایرانیان

کدام یک از شاهان ایران به حج رفتند؟

کانال پادکست «هزارداستان بودجه» در کست‌باکس